Балтская гидронимия Волго-Камского региона
Ключевые слова:
гидронимы, этимология, Казань, Уфа, балтизмы, Башкирия, Татария, Чувашия, Кама, ВолгаАннотация
Статья посвящена лингвистическому анализу гидронимов республик Башкортостан, Татарстан, Чувашии. Рассматривается происхождение названий значительных (протяженностью около 100 км и более) рек Волго-Камского региона. Произведена систематизация гидронимов, получивших имя в балтской языковой среде. Названия рек имеют этимологию, родственную таким понятиям, как река, русло, поток, течение. Предложенная статья дает возможность уточнить археологические и исторические аспекты жизни древних людей в Поволжье и Прикамье. Подтверждается мнение, что племена боевых топоров были местным населением на территории Волго-Камского региона до появления там финноугорских и тюркских народов.
Библиографические ссылки
Литература
Агте В.С. О расположении и названии города Уфы. Вестник Академии наук РБ. 2012. Т. 17, № 4. С. 49–55.
Васильев В.Л. Славянские топонимические древности Новгородской земли. М.: Рукописные памятники Древней Руси, 2012. 816 с.
Гимбутас М. Балты. Люди янтарного моря. М.: Центрполиграф, 2004,
с.
Кузнецов А.В. Словарь гидронимов Вологодской области. Тотьма –
Грязовец: Грязовецкая типография, 2010. 290 с., карты
Матвеев А.К. Географические названия Урала: краткий топоним. слов. / А. К. Матвеев. 2-е изд., перераб. и доп. Свердловск, 1987. 208 с.
Никонов В.А. Краткий топонимический словарь. М.: Мысль, 1966. 509 с.
Поспелов Е.М. Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц / отв. ред. Р. А. Агеева. 2-е изд. М.: Русские словари; Астрель; АСТ, 2002. 512 с.
Словарь топонимов Башкирской АССР. Уфа: Башкирское книжное издательство, 1980. 200 с.
Топоров В.Н. Из хеттско-лувийской этимологии: теофорное имя
Kamrušepa. Этимология, 1983. М.: Наука, 1985. С. 146–160.
Топоров В.Н. Прусский язык. Словарь. М.: Издательство "Наука", 1975–1990. Т. 1–5.
Топоров В.Н., Трубачев О. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. М.: Издательство АН СССР, 1962. 271 с.
Третьяков П.Н. Финно-угры, балты и славяне на Днепре и Волге. Москва-Ленинград. «Наука», 1966, 347 с.
Этимологический словарь русского языка. Составил А. Преображенский. М.: Тип. Г. Лисснера и Д. Собко, 1910-1914. В 3 томах.
Derksen R. Etymological dictionary of the Baltic inherited lexicon. Brill. Leiden•Boston, 2015. 684 р.
Gliwa B. Litauisch šeivamedis, šeivą trinti, Lettisch saiva, Finnisch käävi. – Baltu. Filoloģija XVII (1/2) 2008. pp. 41-60.
Karulis K. Latviešu etimoloģijas vārdnīca, Avots, Rīga 2002, 670 p.
Lietuvių kalbos žodynas (t. I–XX, 1941–2002). Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, 2005. [Электронный ресурс] URL: http://LKZ.lt/
Pokorny J. Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Bern & München, 1959. 1183 p.
Smoczyński W. Słownik etymologiczny języka litewskiego (Lietuvių kalbos etimologinis žodynas). Vilnius: Vilniaus universitetas, 2007. 823 p.
Vanagas A. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. ("Etymological Dictionary of Lithuanian Hydronyms"). Vilnius, "Mokslas", 1981. 408 р.
References
Agte, V.S. (2012). O raspolozhenii i nazvanii goroda Ufy [On the location and name of the city of Ufa]. Vestnik Akademii nauk RB. T. 17, № 4. p. 49–55. (In Russian)
Vasil'ev, V.L. (2012). Slavianskie toponimicheskie drevnosti Novgorodskoi zemli [Slavic toponymic antiquities of Novgorod land]. Moscow, Rukopisnye pamiatniki Drevnei Rusi. 816 p. (In Russian)
Gimbutas, M. (2004). Balty. Ljudi jantarnogo morja [Balty. Amber Sea people]. Moscow, Centrpoligraf. 223 s. (In Russian)
Kuznecov, A.V. (2010). Slovar' gidronimov Vologodskoi oblasti [Dictionary of hydronyms of the Vologda region]. Tot'ma – Griazovets: Griazovetskaia tipografiia. 290 p., karty. (In Russian)
Matveev, A.K. (2008). Geograficheskie nazvaniia Urala: Toponimicheskii slovar' [Geographic Ural names toponymic dictionary]. Ekaterinburg: Sokrat. 352 p. (In Russian)
Nikonov, V.A. (1966). Kratkii toponimicheskii slovar' [A brief toponymic dictionary]. Moskow: Mysl'. 509 p. (In Russian)
Pospelov, E.M. (2002). Geograficheskie nazvaniia mira: Toponimicheskii slovar' [Geographic names of the world: Toponymic dictionary]. Moskow: Russkie slovari; Astrel'; AST. 512 p. (In Russian)
Slovar' toponimov Bashkirskoi ASSR [Dictionary of toponyms of the Bashkir ASSR]. Ufa: Bashkirskoe knizhnoe izdatel'stvo, 1980. 200 p. (In Russian)
Toporov, V.N. (1975-1990). Prusskii iazyk. Slovar' [The Prussian language. Vocabulary]. Moskow: Izdatel'stvo "Nauka". vol. 1–5. (In Russian)
Toporov, V.N. Iz hettsko-luvijskoj jetimologii: teofornoe imja Kamrušepa [From the Hittite-Luvian etymology: the teophoric name Kamrušepa]. Jetimologija, 1983. M.: Nauka, 1985. p. 146–160. (In Russian)
Toporov, V.N., Trubachev, O. N. (1962). Lingvisticheskij analiz gidronimov Verxnego Podneprov`ya [Linguistic analysis of hydronyms of the Upper Dnieper region]. Moscow, Izdatel`stvo AN SSSR. 271 p. (In Russian)
Tret'jakov, P.N. (1966). Finno-ugry, balty i slaviane na Dnepre i Volge
[Finno-Ugrians, Balts and Slavs on the Dnieper and the Volga]. Moskva-Leningrad.
«Nauka». 347 p. (In Russian)
Jetimologicheskij slovar' russkogo jazyka [Etymological dictionary of the Russian language]. Sostavil A. Preobrazhenskij. M.: Tip. G. Lissnera i D. Sobko, 1910-1914. V 3 tomah. (In Russian)
Derksen, R. (2015). Etymological dictionary of the Baltic inherited lexicon. Brill. Leiden-Boston. 684 p. (In English)
Gliwa, B. (2008). Litauisch šeivamedis, šeivą trinti, Lettisch saiva, Finnisch käävi. Baltu. Filoloģija XVII (1/2). Рp. 41-60. (In Lithuanian)
Karulis, K. (2002). Latviešu etimoloģijas vārdnīca, Avots, Rīga. 670 p. (In Latvian)
Lietuvių kalbos žodynas (t. I–XX, 1941–2002). Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, 2005. [Jelektronnyj resurs] // URL: LKZ.lt/ (In Lithuanian)
Pokorny, J. (1959). Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Bern & München. 1183 p. (In German)
Smoczyński, W. (2007). Słownik etymologiczny języka litewskiego (Lietuvių kalbos etimologinis žodynas). Vilnius: Vilniaus universitetas. 823 p. (In Polish)
Vanagas, A. (1981). Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. ("Etymological Dictionary of Lithuanian Hydronyms"). Vilnius, "Mokslas". 408 r. (In Lithuanian)